Nora heeft spijt van het moederschap

‘Het voelt alsof mijn leven niet meer van mij is.’

‘Je krijgt er zoveel voor terug’, toch? Als je het aan Nora* zou vragen, zou ze hard met haar hoofd schudden. Het ouderschap brengt haar weinig en kost haar veel, heel veel. Misschien wel alles wat ze ooit was en hoopte te worden. Ze zegt het ‘met pijn in haar buik’, want van haar kinderen houden doet ze zeker, maar als ze haar kinderen niet had gekend, als ze de tijd terug kon draaien, of een parallel leven kon leiden, dan had ze niet opnieuw voor het ouderschap gekozen. Of het op z’n minst bij één gelaten.

Waarom daar niet, of amper, over gepraat wordt, laat zich raden. Op spijt hebben van het ouderschap rust een hardnekkig taboe, zeker als het de moeder betreft. Gedienstig, dankbaar en gelukkig moet je als vrouw, als moeder, zijn. Heb je spijt? Dan leg je de lat te hoog. Dat het moederschap ook weleens ontzettend tegen kan vallen, of eigenlijk helemaal niet bij je blijkt te passen, dat is iets dat we graag onder het tapijt schuiven.

Maar Nora vindt dat, in haar eigen woorden, ‘kut’. Want toen zij met haar vriendinnen over een tweede kind sprak, waren ze allemaal lyrisch. Haar kinderen zouden leuk met elkaar spelen, ze zouden een “echt gezin” vormen en hun huis zou op de grondvesten schudden van gezelligheid. Dat er letterlijk bloed zou vloeien omdat haar kinderen elkaar de tent uitvechten, daar had ze niet per se op gerekend. Maar nu ze bij haar inner circle steeds vaker een boekje opendoet over haar spijtgevoelens, blijken veel meer moeders aan het ouderschap, zeker met twee, een behoorlijk zware dobber te hebben.

En ook ik kreeg op mijn oproep een heleboel reacties. Spijt van het ouderschap, het is alomtegenwoordig, ook al denken we misschien van niet. Nora doet er daarom wél een boekje over open.

*Nora is een gefingeerde naam

Had je voor je moeder werd ideeën over wie je wilde zijn als moeder?
‘Absoluut. Ik had een heel rooskleurig beeld van het ouderschap. Ik wist heus wel dat het óók bij tijd en wijle zwaar zou zijn, maar ik ben een beest, dat zou ik allemaal wel aankunnen. Dat het me zo zou aantasten in mijn zijn, dat had ik niet zien aankomen. Dat komt waarschijnlijk ook omdat ik zelf geen hele gezellige jeugd heb gehad. Ik wil mijn kinderen daarom alles geven wat ik zelf als kind heb moeten missen. Ik had daarbij alleen even over het hoofd gezien dat je bij het grootbrengen van je eigen kinderen dan wel zo’n tienduizend trauma’s het hoofd moet bieden.

Ik denk dat ik het als moeder best goed doe, maar wat zo lastig is, is dat je met kinderen eigenlijk geen ruimte hebt om even op adem te komen als je zélf niet lekker in je vel zit. Dan zeg of doe ik dingen waar ik achteraf spijt van heb en ben daar in mijn hoofd eeuwig mee bezig. Ik bied mijn excuses altijd aan als ik iets verkeerd doe en leer mijn kinderen dat het nóóit hun schuld is, maar dat ik ook gewoon maar een mens ben met goede en slechte dagen. Dat proces, dat hele “doe ik het wel goed”, slokt eigenlijk mijn hele mentale werkgeheugen op. Loodzwaar.’

Er kwamen twee kindjes. Wanneer voelde je dat je klaar was voor die tweede?
‘Ik vond de babytijd van ons eerste kind héél zwaar, maar toen we de negen maanden aantikten - wat ik een hele leuke leeftijd vond - ontstond er weer een beetje ruimte om na te denken over onze gezinssamenstelling. Ik kom zelf uit een groot gezin, mijn man is enig kind. Hij heeft altijd verlangd naar broers en zussen, dat speelde ook heel erg mee om snel voor een tweede te gaan. Voor de geboorte van ons eerste kind heb ik vier miskramen gehad, wat ik heel zwaar vond. We spraken daarom af dat we één poging zouden wagen. Als dat zou uitdraaien op een miskraam, zouden we het bij één laten. Maar de zwangerschap verliep soepel en voor ik het wist hadden we twee kinderen. We hadden allerlei naïeve ideeën. Dat we door zo snel aan de tweede te beginnen sneller uit de luiers zouden zijn, dat het sneller makkelijker zou worden. Twee kinderen onder de twee jaar: het bleek verre van makkelijk. Het ouderschap slokte me helemaal op, er was niets meer van de oude Nora over.’

Kun je je de eerste keer dat je gevoelens van spijt ervaarde herinneren?
‘Dat was de eerste dag dat mijn man vertrok om naar zijn werk te gaan, vlak nadat onze tweede was geboren. Ken je die memes waarbij moeders als een soort drenkeling, a la Rose in Titanic, op een vlot drijven en ‘hun’ Jack, de vader des huizes, naar de diepten zien zakken? Zo voelde ik me. Ik zwaaide hem uit, draaide me om en dacht: ‘hoe de fuck ga ik dit alleen doen?’ Dat gevoel is eigenlijk altijd gebleven. Ik vond één baby al geen kattenpis, maar de overgang naar twee kinderen vond ik echt extreem zwaar. Je kunt niet meer afwisselen, moet eigenlijk altijd aanstaan. Onze kinderen zijn drie en vijf en ik houd ontzettend veel van hen, maar het ouderschap kan ik missen als kiespijn. Dat gevoel van spijt, dat dit mijn leven niet had hoeven zijn, sluimert altijd op de achtergrond. Ook op goede dagen.’

Hoe zou je die spijt omschrijven?
'Het is eigenlijk heel simpel: als ik terug in de tijd kon gaan, zonder mijn kinderen als individuen te kennen, dan zou ik niet opnieuw voor het ouderschap kiezen. Het voelt alsof mijn leven niet meer van mij is en ik mis mezelf. Ik heb een grote drang naar vrijheid, doe graag waar ik zin in heb. Met de komst van onze kinderen werd dat per direct onmogelijk. Iedere gedachte, ieder gesprek wordt onderbroken. Daarnaast kost alles, zelfs een simpele boodschap doen, meer tijd en moeite. Even spontaan de deur uitgaan? Forget it. Er is altijd wel iemand die ineens geen schoenen aan wil, spontaan in zijn broek plast of besluit dat er nog vijf knuffels mee moeten.’

Wat vind je het moeilijkst aan het ouderschap?
‘Met stip op één het gebrek aan spontaniteit. Spontaniteit geeft voor mij het leven jeu en dat is volledig verdwenen. Ik ben niet iemand die ver van tevoren plannen maakt, ik geef graag op de dag zelf invulling aan diezelfde dag. Met kinderen moet alles worden gepland en als de dag van het plan aanbreekt, heb ik vaak geen zin meer. Of hebben de kinderen er de klere in. Ook het feit dat kleine kinderen zo afhankelijk van je zijn vind ik moeilijk. Het voelt als een wurggreep. Zelfs als ik fysiek niet bij ze ben, zitten ze in mijn hoofd. Er is altijd dat gevoel van verantwoordelijkheid en daardoor voelt het alsof ik nooit even pauze heb. En dan heb je ook nog dat stomme spelen. Sta ik weer een hele middag wortel te schieten in een zielloze speeltuin. Vreselijk vind ik dat. Continu moeten doen wat je eigenlijk echt niet leuk vind, dat is toch eigenlijk niet te doen voor een mens?’

Ervaar je je spijtgevoelens hetzelfde voor beide kinderen?
‘Nee, dat vind ik ook lastig om toe te geven. Ons tweede kind is een stuk minder flexibel dan ons eerste kind en ik en mijn man verzuchten vaak dat het leven zoveel makkelijker was met één. Met één kind waren er nog wel eens momenten van ontspannen samenzijn, maar met twee kinderen lijkt het bijna altijd te escaleren. Soms rennen ze beiden een andere kant op. Dan denk ik: “hoe dóen ouders dit?”’

Welke aspecten van het ouderschap geven je voldoening?
‘Ik vind het geweldig om te zien hoe uniek mijn kinderen zijn. Hun eigenaardigheden, de persoontjes die ze worden – dat vind ik prachtig. Als mensen vind ik ze geweldig. Ik geniet ook van de momenten waarop ze naar me toe komen met hun emoties, dat ik ze mag helpen hun gevoelens te ontwarren. Ik ben de troostmoeder, degene bij wie ze alles kwijt kunnen, en die rol ligt me goed.

Ik hoop dat het makkelijker wordt als ze ouder zijn. Ik heb goede hoop voor de toekomst, als ze wat zelfstandiger zijn. Nu zijn ze zo extreem afhankelijk, en dat voelt zo overweldigend. Er zit ook geen ratio in kleine kinderen. Je kunt eigenlijk niets aan ze uitleggen. Ik ben voor mijn pubernichtjes best een hele leuke tante, geloof ik. Dus ik kijk echt uit naar de tienerjaren van onze kinderen.’

Zijn er bepaalde maatschappelijke verwachtingen rondom het moederschap die extra druk geven?
‘Zeker. Ik voel een enorme druk om een bepaald soort moeder te zijn. Ik betrap mezelf erop dat ik probeer dingen te doen die ik eigenlijk helemaal niet leuk vind, alleen omdat ik denk dat het hoort. Bordjes met fruitmandala’s maken als er een vriendinnetje komt spelen bijvoorbeeld - what the fuck - of gezellig meespelen dus – ik haat dat eigenlijk.

Het voelt alsof je faalt als je niet aan dat ideaalbeeld voldoet. En ik ben continu bang dat mijn kinderen merken dat ik veel dingen helemaal niet leuk vind. Daar baal ik echt van. Ik gun ze een moeder die niet om alles zucht en nergens zin in had en ik probeer dat zo goed mogelijk te verbloemen, maar kinderen zijn niet gek.’

Heb je het gevoel dat je ruimte krijgt om eerlijk te zijn over je gevoelens?
‘Niet altijd. Er hangt een groot taboe rondom spijt van het ouderschap. Toch probeer ik er wel open over te zijn. Mensen vinden het vaak confronterend, maar ik merk ook dat anderen het fijn vinden om te horen. Ik heb daarom geleerd om die ruimte te nemen, want alleen dan voelen anderen ook ruimte om hun gevoelens te delen en hoeven we ons allemaal minder alleen te voelen.’

Wat voor steun zou je gehad willen hebben?
‘Ik denk dat er meer aandacht mag komen voor het grijze gebied binnen het ouderschap. Er is nu veel focus op uitersten: je bent óf een superhippie-moeder, verbindend ouderschap, blablabla óf heel autoritair. Wat daartussen zit, wordt weinig besproken. Ik heb daarom zelf een club van gelijkgestemden moeders verzameld die elkaar regelmatig ontmoeten. Dat helpt, want je kunt openlijk praten over je struggles zonder dat er een oordeel aan hangt. Het heeft iets magisch om je verhaal, vragen en onzekerheden te delen met andere ouders, of in mijn geval moeders. Het voelt alsof we het samen doen, zonder oordeel naar elkaar. Mocht je twijfelen: plaats die oproep! Je zult zien dat er echt niemand is die het allemáál maar 24/7 ontzettend genieten vindt. We mogen echt eerlijker zijn tegenover elkaar en onszelf.

Als je terug in de tijd kon, zou je dan andere keuzes maken?
‘Ja. Ik zou het ouderschap aan me voorbij laten gaan. Voor ik kinderen had, leidde ik een vrij leven, ik was een echte flierefluiter. Spontaan op vakantie, lunchen wanneer ik zin had – dat soort dingen. Dat zou ik terug willen. Ik mis het om niet op dagelijkse basis 77 mentale tabbladen open te hebben staan die mijn “werkgeheugen” te zwaar belasten. Dat betekent, nogmaals, niet dat ik mijn kinderen niet liefheb. Integendeel. Het probleem is niet hén, maar de rol van moeder zelf. Het past gewoon niet bij mij.’

Heb je nog tips voor ouders die twijfelen over een (tweede) kind?
‘Luister niet te veel naar wat anderen zeggen. Vraag jezelf af: wat vind ik belangrijk? Wat geeft mijn leven glans? Past een (tweede) kind daarbij? Ik hoor vaak dat mensen voor een tweede gaan omdat ze hun eerste kind een broertje of zusje gunnen. Dat wordt zo’n kindje meteen met een functie geboren en blijken ze op hun dertigste tóch gewoon een bloedhekel aan elkaar te hebben. Wees ook eerlijk over je eigen grenzen. Een kind is geen project, maar een individu met eigen behoeften. Maak die keuze niet alleen omdat je denkt dat het zo hoort.’